Tài sản vô hình có giá trị quan trọng đối với các doanh nghiệp và tổ chức. Tài sản vô hình là tài sản không có hình thức vật chất, nhưng mang lại giá trị kinh tế cho cá nhân, tổ chức hoặc doanh nghiệp. Việc quản lý và bảo vệ tài sản vô hình là một phần quan trọng của chiến lược kinh doanh và tài chính. Vậy tài sản vô hình là gì? Cách xác định giá trị tài sản vô hình như thế nào?
- Tài sản vô hình là tài sản không có hình thái vật chất và có khả năng tạo ra các quyền, lợi ích kinh tế. Tài sản vô hình được đề cập trong tiêu chuẩn thẩm định giá số 13 phải thỏa mãn đồng thời các điều kiện sau:
– Không có hình thái vật chất; tuy nhiên một số tài sản vô hình có thể chứa đựng trong hoặc trên thực thể vật chất, nhưng giá trị của thực thể vật chất là không đáng kể so với giá trị tài sản vô hình;
– Có thể nhận biết được và có bằng chứng hữu hình về sự tồn tại của tài sản vô hình (ví dụ: hợp đồng, bằng chứng nhận, hồ sơ đăng ký, đĩa mềm máy tính, danh sách khách hàng, báo cáo tài chính, v.v.);
– Có khả năng tạo thu nhập cho người có quyền sở hữu;
– Giá trị của tài sản vô hình có thể định lượng được.
Phân loại tài sản vô hình
Theo tiêu chuẩn thẩm định giá số 13, tài sản vô hình được phân thành 4 loại:
- Tài sản trí tuệ và quyền sở hữu trí tuệ: Bao gồm các quyền như: quyền tác giả (bản quyền), quyền sở hữu công nghiệp (bằng sáng chế, thiết kế công nghiệp, nhãn hiệu, giữ chỗ đăng ký tên miền, v.v…) Chúng có thể mang lại giá trị kinh tế cho chủ sở hữu thông qua các hình thức như bán, chuyển nhượng hoặc sử dụng để tạo ra thu nhập.
- Quyền mang lại lợi ích kinh tế theo quy định của pháp luật tại hợp đồng dân sự: Ví dụ như: Quyền khai thác khoáng sản, quyền kinh doanh, quyền phát thải có thể chuyển nhượng được và các quyền khác có giá trị thương mại.
- Các mối quan hệ phi hợp đồng mang lại lợi ích kinh tế cho các bên: Ví dụ như danh sách khách hàng, cơ sở dữ liệu, thông tin thương mại, quan hệ với nhà cung cấp, đối tác kinh doanh hoặc các chủ thể khác…
- Các tài sản vô hình khác nhưng đảm bảo được quy định tại khái niệm tài sản vô hình.
- Mục đích xác định giá trị tài sản vô hình
- Mua bán, chuyển nhượng, cấp phép sử dụng
Xác định giá trị tài sản vô hình là cần thiết khi có nhu cầu mua bán, chuyển nhượng hoặc cấp phép sử dụng TSVH. Đây là cơ sở để thương lượng giá cả hoặc lập hợp đồng.
Ngoài ra, trong trường hợp sáp nhập hoặc bán công ty, xác định giá trị tài sản vô hình là quan trọng để định giá toàn bộ doanh nghiệp, ảnh hưởng đến quyết định chiến lược và tài chính của các bên liên quan.
- Quản lý doanh nghiệp
Việc định giá này giúp các nhà quản lý hiểu rõ giá trị TSVH của công ty và có thể đưa ra các quyết định liên quan đến đầu tư, phát triển, tiếp thị và quản lý tài nguyên hiệu quả hơn.
- Thế chấp tài sản
Trong việc vay vốn từ ngân hàng hoặc tổ chức tài chính khác, TSVH có thể được sử dụng làm tài sản thế chấp. Xác định giá trị là cần thiết để xác định mức độ giá trị tài sản có thể thế chấp và đưa ra quyết định về việc cấp vay.
- Góp vốn, phân chia lợi nhuận, tranh chấp và tố tụng
Xác định giá trị tài sản quan trọng trong việc góp vốn, phân chia lợi nhuận và giải quyết các tranh chấp liên quan đến tài sản vô hình. Bởi nó là cơ sở để xác định tỷ lệ góp vốn, phân chia lợi nhuận công bằng và định rõ giá trị tài sản trong quá trình tố tụng phá sản.
- Báo cáo thuế và tài chính
Các tài sản đều được liệt kê trong các loại báo cáo. Vì thế, xác định được giá trị tài sản sẽ giúp xác định được tổng tài sản, khấu hao tài sản cũng như là số thuế phải nộp.
- Các phương pháp xác định giá trị tài sản vô hình
- Phương pháp So sánh
Các nhà quản trị sẽ so sánh tài sản vô hình cần định giá với các TSVH tương tự đã được giao dịch trên thị trường. Các yếu tố so sánh có thể bao gồm quyền sở hữu, quyền sử dụng, tác quyền, quyền thương hiệu, quyền sáng chế và các yếu tố khác.
- Phương pháp Chi phí tái tạo
Đây là phương pháp đánh giá giá trị tài sản vô hình bằng cách xác định chi phí để tái tạo hoặc khởi đầu lại TSVH tương tự từ đầu. Điều này bao gồm chi phí nghiên cứu và phát triển, chi phí tiếp thị, chi phí đào tạo và các chi phí khác liên quan đến việc tạo ra TSVH đó.
- Phương pháp Chi phí thay thế
Phương pháp này xác định giá trị tài sản vô hình bằng cách xem xét chi phí để thay thế tài sản vô hình bằng một tài sản tương tự, có cùng chức năng và hiệu suất. Điều này bao gồm xác định giá cả việc mua hoặc xây dựng lại TSVH đó.
- Phương pháp Tiền sử dụng tài sản vô hình
Đây là phương pháp đánh giá giá trị tài sản vô hình dựa trên dòng thu nhập kỳ vọng mà TSVH đó có thể tạo ra trong tương lai. Các yếu tố cần xem xét bao gồm dòng thu nhập dự kiến, thời gian sử dụng tài sản vô hình và mức độ rủi ro liên quan.
- Phương pháp Lợi nhuận vượt trội
Chủ doanh nghiệp thường sử dụng phương pháp này để xác định giá trị tài sản vô hình dựa trên khả năng tạo ra lợi nhuận vượt trội so với các tài sản tương tự khác. Nó liên quan đến việc xác định giá trị tài sản vô hình dựa trên lợi ích kinh tế mà nó mang lại cho chủ sở hữu.
- Phương pháp Thu nhập tăng thêm
Chủ sở hữu sử dụng phương pháp này nhằm đánh giá giá trị tài sản vô hình dựa trên thu nhập bổ sung mà TSVH có thể tạo ra. Điều này liên quan đến việc tính toán giá trị tài sản vô hình dựa trên sự gia tăng thu nhập hoặc tiết kiệm chi phí mà nó mang lại cho chủ sở hữu.
